Kaart (cartografie) - Kollumerzwaag

Kollumerzwaag (Fries, officieel: Kollumersweach ; ook wel De Sweach ) is een dorp in de gemeente Noardeast-Fryslân, in de Nederlandse provincie Friesland. Kollumerzwaag ligt ten zuidwesten van Kollum, tussen Zwaagwesteinde en Veenklooster. De dorpskern ligt op op de zandgronden rond de kruising van de Foarwei met de Triemsterloane en de Koarteloane. Het dorp is via de Kollumerzwaagstervaart verbonden met de Persloot en de Nieuwe Zwemmer.

In telde het dorp inwoners. Onder het postcodegebied van Kollumerzwaag valt tevens de buurtschap Hanenburg. Zandbulten.

Het dorp is ontstaan op een keileemrug die in de 11e en 12e eeuw een ontginningsas vormde. Op de noordelijke rand ontwikkelde zich Kollumerzwaag en Zwagerveen als lintdorp.

In 1435 kwam het dorp voor het eerst voor in een officiële akte: "...Greetmans, Rechters ende meente in Oestbroecksterlande, also Kolmerland, Zwaech, Oldewolde ende Gaest...” (grietmannen, rechters en gemeente in Oostbroeksterland, dat wil zeggen Kollumerland, de Zwaag, Oudwoude en (Wester)geest). De Zwaag was deel van Oostbroeksterland. Omstreeks 1543 werd Oostbroeksterland opgeheven en verdeeld over Dantumadeel en Kollumerland. Daarbij ging Zwaagwesteinde naar Dantumadeel en de Zwaag naar Kollumerland.

In 1542 werd de plaats al vermeld als Colmerswaeg, in 1543 werd het vermeld als Collumerzwaech, Colmersweach, Die Zwaech en Swaeg. Op een kaart van Abraham Ortelius uit 1570 vermeldt als Swaege.

Het dorp groeide flink vanaf de 19e eeuw en in de twintigste eeuw vergroeide het met Zwagerveen en Zandbulten. In 1971 werd besloten die twee dorpen op te heffen en samen te voegen met het dorp Kollumerzwaag. Het dorp werd rond die tijd al flink uitgebreid met nieuwbouw ten noorden van de Foarwei. Zo is het van een streekdorp naar een uitgebreid komdorp gegroeid. Aan het begin van de 21e eeuw werd een industrieterrein aangelegd ten zuiden van de Foarwei.

Zwagerveen en Zandbulten hoorden van 1811 tot 1816 tot gemeente Westergeest/Oudwoude. In 1816 werd deze gemeente weer bij Kollumerland gevoegd. Tot 2019 lag Kollumerzwaag in de gemeente Kollumerland en Nieuwkruisland, die is opgegaan in de fusiegemeente Noardeast-Fryslân.